انسداد ریه COPD

بیماری مزمن انسدادی ریه [COPD]

بیماری مزمن انسدادی ریه COPD شایع ترین علت مرگ و معلولیت ناشی از بیماریهای ریوی است . بیماری مزمن انسدادی ریه طبقه بندی وسیعی شامل گروه بیماری ‌های همراه با انسداد مزمن جریان هوا بداخل یا خارج ریه است. انسداد راه‌هوایی نوعی تنگی منتشر در راههای هوایی است که مقاومت در برابر عبور هوا را بالا می‌برد.

بیماری‌هایی مثل برونشیت مزمن،برونشکتازی،آمفیزم وآسم درگروه بیماری‌های مزمن انسدادی ریه قرار می‌گیرند.
بیمار مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه بطور اصولی دچار :

1. ترشح بیش از حد موکوس در راه هوایی بدون ارتباط با علتی خاص [ برونشیت یا برونشکتازی]
2. افزایش اندازه راههای هوایی دیستال نسبت به برونشیولهای انتهایی،تخریب دیواره آلوئول‌ها و از بین رفتن خاصیت جمع شدن ریه بعد از اتساع وآمفیزم
3. تنگی راههای تنفسی که شدت آن متغیر است . [آسم]

در نتیجه دینامیک راههای هوایی مختل می‌شود وبعنوان مثال خاصیت ارتجاعی راههای هوایی از بین می‌رود و تنگ می‌شود. در اغلب موارد ترکیبی از حالات فوق در مریض وجود دارد.

علائم بیماری:

این بیماری در میان سالی علامت دار می شود ولی شیوع آن با بالا رفتن سن ، افزایش می‌یابد . اگر چه بعضی از عملکردهای ریه مثل ظرفیت حیاتی و حجم بازدمی با افزایش سن کم می شود ولی COPD باعث تشدید بسیاری از این تغییرات می‌شود و بالاخره راههای هوایی را مسدود می‌کند. [برونشیت] وحالت الاستیک ریه را مختل می‌کند[آمفیزم] بنابراین تغییرات بیشتری را در نسبت تهویه – پرفیوژن افراد سالخورده مبتلا به COPD بوجود می‌آورد.
نه فیزیکی ،نشانه‌های اتساع بیش از حد ریه‌ها، استفاده از عضلات فرعی تنفسی ، کاهش صداهای تنفسی درمعاین و ویزینگ منتشر [مخصوصا در طی یک بازدم عمیق] مشاهده می شود. قیافه ظاهری بیماران از یک قیافه لاغر و حتی کاشکتیک تا چهره‌ای ادماتو وسیانوتیک ، متفاوت خواهد بود. آزمایش گازهای خون شریانی ،معمولا نشان دهنده هیپوکسی با شدت‌های متغیر بوده و در مراحل پیشرفته بیماری نیز، هایپرکاپنی را نشان می‌دهد.

درمان بیماریهای انسدادی ریه

الف-درمان دارویی:

داروهای شل کننده عضلات صاف برونشی یا کم کننده  تحریک پذیری برونش را می توان به ۴ گروه تقسیم نمود.
– سمپاتومیمتیک ها                           سالبوتامول
– متیل گزانتین‌ها                          تئوفیلین وآمینوفیلین
– آنتی کلینرژیک‌ها                           آتروپین و آتروونت
– داروهای ضد التهاب                 کرومولین سدیم و کورتیکواستروئیدها

ب- اکسیژن :

هیپوکسمی موجود در بیماران ، دارای  دو نتیجه مخرب اصلی است:
۱- کاهش اکسیژن رسانی به بافتها
۲- انقباض عروق ریوی
بنابراین اکسیژن درمانی یک بخش اساسی در درمان مبتلایان به بیماری های انسدادی ریه بوده و هرزمان که میزان اشباع اکسیژن خون شریانی به کمتر از ۹۰% برسد ضرورت دارد.

ج- آنتی بیوتیک‌ها

برخی از حملات شدید انسداد مجاری هوایی ، ثانویه به عفونتهای حاد هستند. بدلیل احتمال عدم شناسایی ارگانیسم اختصاصی ، یک آنتی‌بیوتیک وسیع الطیف [ آمپی سیلین ، تتراسایکلین ] تجویز می‌شود.

د- قطع مصرف دخانیات :

مهمترین عامل در درمان بیمار مبتلا به COPD قطع مصرف سیگار است.

ه- فیزیوتراپی وتوانبخشی

تشخیص‌های پرستاری :

– اختلال درتبادل گازی در رابطه با عدم تناسب تهویه- پرفیوژن
– پاکسازی غیر موثر راههای هوایی در رابطه با انقباض برونش ، افزایش تولید مخاط ، سرفه‌های غیر موثر و عفونت ریه
– الگوهای غیر موثر تنفسی دررابطه با کوتاهی تنفس ، وجود مخاط فراوان ، انقباض برونش‌ها و تحریک راههای هوایی
– اختلال درامر مراقبت از خود در رابطه با خستگی بیش از حد ثانویه به افزایش کار تنفسی ونارسایی در تهویه و اکسیژن رسانی
– عدم تحمل فعالیت در رابطه با خستگی بیش از اندازه، هیپوکسمی و الگوهای تنفسی غیر موثر
– عدم توانایی در مراقبت از خود به علت از دست دادن روابط اجتماعی، اضطراب و افسردگی و ناتوانی برای کارکردن
– کمبود اطلاعات در رابطه با خطرات استعمال دخانیات

برنامه‌ریزی و اهداف:

اهداف عمده در مورد بیماران COPD  شامل : بهبود تبادل گازی ، توقف استعمال دخانیات ، بهبود الگوهای تنفسی ، به حداکثر رساندن مراقبت از خود ، افزایش تحمل فعالیت ، پاکسازی موثر راههای هوایی، افزایش توانایی در امر تطابق ، بهبود کیفیت زندگی با رعایت دقیق برنامه درمانی در بیمارستان و منزل است.

مداخلات پرستاری :

۱- بهبود تبادل گازی:

– مراقب تنگی نفس و هیپوکسی در بیمار باشید.
– از بیمار در برابر اثرات جانبی داروهای تجویز شده مراقبت به عمل آورید.
– از طریق پرسش از  بیمار ، در مورد تخفیف تنگی نفس و کاهش میزان اسپاسم برونش اطلاعات کسب  نمایید.
– با استفاده از پالس‌اکسیمتری و نتایج ABGاکسیژن مورد استفاده را بررسی کنید.
توجه : هیپوکسی در بیمار COPD محرک تنفسی محسوب می‌شود. لذا با تجویز بیش از اندازه اکسیژن آن را تضعیف نسازید.

۲- پاکسازی راههای هوایی:

– به منظور رقیق کردن ترشحات ، بیمار را به مصرف مایعات فراوان تشویق کنید.
– از بیمار بخواهید به گونه‌ای هدایت شده سرفه نماید.
– برحسب نیاز از فیزیوتراپی تنفسی همراه بادرناژوضعیتی و  تنفسی با کمک فشار مثبت متناوب استفاده نمایید.
– به بیمار درمورد تکنیکهای موثر تنفس ، آموزش دهید.
– میزان جریان بازدمی را اندازه گیری کنید.

۳- پیشگیری از عفونتهای برونش و ریه:

– به بیمار درمورد گزارش علائم عفونت ( تب ، تغییر رنگ،مشخصات خلط مثل تغییر رنگ و قوام خلط )آموزش دهید و به وی توصیه نمایید در صورت بدتر شدن علائم گزارش دهد.
– از آنجایی که آلودگی هوا می‌تواند موجب اسپاسم برونش شود، از بیمار بخواهید در معرض هوای آلوده قرار نگیرد
– بیمار را به ایمن سازی علیه هموفیلوس آنفولانزا و استرپتوکوک پنومونی ، تشویق کنید.

۴- ترویج مراقبت در منزل و جامعه

– به بیمار توصیه نمایید که سبک زندگی خود را جهت انتخاب سطح فعالیتی متوسط تغییر داده و در آب و هوایی زندگی کند که کمترین تغییرات را در میزان درجه حرارت و رطوبت داشته باشد.
– به هنگام انجام تمام مراحل دستورات درمانی ، بر بیمار نظارت داشته باشید.
– به بیمار آموزش دهید از قرار گرفتن در معرض موقعیت های استرس زا اجتناب ورزد.
– روشهای ترک سیگار را به بیمار آموزش دهید.
– در صورت لزوم بیمار را به مراکز ارائه دهنده مراقبت در منزل ارجاع دهید.

۵-آموزش در مورد بازتوانی ریه

– بیمارانی را که واجد شرایط یا بازتوانی هستند ، مشخص نمائید .
– برای بیمار اعمالی را برنامه ریزی نمائید که بیشتر غیر وابسته بوده وموجب بهبود کیفیت زندگی شود.
– بر روی تمرینات تنفسی تاکید کرده و به بیمار توصیه کنید که فعال باشد.
در صورت تجویز پزشک ، به بیمار در بکارگیری عضلات تنفسی، یاری رسانید. بیمار باید روزانه عمل تنفس را به مدت ۱۵-۱۰ دقیقه در مقابل نوعی مقاومت خارجی انجام دهد.
– به بیمار توصیه نمائید فعالیتهایی چون استحمام و قدم زدن به مدت کوتاه را شروع نماید.
– به بیمار در مورد آناتومی وفیزیولوژی ریه، تغییرات ایجاد شده به علت COPD ، داروها، اکسیژن درمانی، ترک سیگار ، درمان‌های تنفسی در منزل، چگونگی ارتباط با اعضاء تیم بهداشتی و برنامه ریزی آینده ، آموزش دهید.
– نیازهای تغذیه‌ای و کالریک بیمار را بررسی و در مورد چگونگی برنامه ریزی غذایی و استفاده از مکمل غذائی، مشورت نمائید.
-در صورت نیاز بیمار به اکسیژن در منزل ،روش استفاده صحیح از اکسیژن را یادآوری نمائید.
– به بیمار در مورد خطر استمعال سیگار درمجاورت اکسیژن ، یادآوری کنید.
– نحوه استفاده از برونکودیلاتورهای استنشاقی را به بیمار آموزش دهید.
– درمورد اقدامات موثر درکسب سازگاری،آموزش دهید.
– برای بیمار امکان استفاده ازآموزش‌های اختصاصی را فراهم آورید. [مثل توانبخشی ، کاردرمانی]
– درمورد مراکز حمایتی موجود، به بیمار آموزش دهید.

۶- کنترل و درمان عوارض :

– بیمار را از نظر وجود عوارض، بررسی نمایند [ عدم کفایت تنفسی ، عفونت تنفسی، آتلکتازی]
– مراقبت تغییرات شناختی ، افزایش تنگی نفس، تاکی‌پنه ، تاکی کاردی در بیمار باشید.
– مقادیر پالس‌اکسیمتری را کنترل نموده و بر حسب نیاز ،اکسیژن استفاده کنید.
– درمورد علائم ونشانه‌های عفونت یا دیگر عوارض و تغییرات و وضعیت جسمی یا شرایط ذهنی به بیمار و خانواده ، توصیه‌های لازم را بنمائید.
– به بیمار آموزش دهید درصورتیکه علائم بیماری تشدید یافته و نارسایی حاد تنفسی پیش آمد، اینتوباسیون و تهویه مکانیکی لازم است.

ارزشیابی:

برایندهای مورد انتظار در بیمار
– بهبود تبادل گازی را نشان می دهد.
– پاکسازی راه‌های هوایی را در حداکثر سطح ممکن ، انجام می‌دهد.
– الگوهای تنفسی بهبود می‌یابد.
– حداکثر سطح ممکن در امر مراقبت از خود و عملکرد جسمی را حفظ می‌نماید.
– فعالیتها را تحمل می‌کند.
– استفاده از مکانیسم‌های موثر تطابقی را گسترش داده و در برنامه‌ریزی بازتوانی شرکت می‌کند.
– به برنامه‌های درمانی بپیوندد.