حجم‌ها و ظرفیت‌های ریوی
جهت درک بیشتر خصوصیات مکانیکی تنفس لازم است تا اثر متقابل ریه و قفسه سینه بررسی شود. این اثر متقابل یک مسئله مهم و تعیین کننده برای حجم‌های ریوی است و حجم‌های ریوی نیز نتایج مهمی برای عمل تبادل گاز برای ریه‌ها در بر خواهند داشت. همه این حجم‌ها که به آنها اشاره خواهد شد زیر مجموعه‌ای از ظرفیت کلی ریه‌ها (TLC) خواهند بود.
حجم‌ها و ظرفیت‌های ریوی
حجم‌های ریوی
- حجم جاری (VT) Tidal Voliume: حجمی از هواست که با یک دم عادی به ریه‌ها وارد و با یک بازدم معمولی از ریه‌ها خارج می‌شود ( Kg/ml 8 – ۶ یا حدود ۵۰۰ میلی لیتر).
- حجم ذخیره دمی (IRV) Inspiratory Reserve Volume: حداکثر حجم هوایی که می‌تواند در انتهای یک دم عادی با یک دم عمیق وارد ریه‌ها کرد (حدود ۳۰۰۰ میلی لیتر).
- حجم ذخیره بازدمی (ERV) Expiratory Reserve Volume: حجمی از هواست که می‌توان بعد از پایان یک بازدم عادی، با یک بازدم قوی از ریه‌ها خارج کرد (در حدود ۱۱۰۰ میلی لیتر).
- حجم باقی مانده (RV) Residual Volume: حجمی از هواست که حتی با شدیدترین بازدم نیز در ریه‌ها باقی می‌ماند و مانع از کلاپس آلوئولها می‌گردد (حدود ۱۲۰۰ میلی لیتر).
ظرفیت‌های ریوی
ظرفیت دمی (IC) Inspiratory Capacity: مقدار هوایی است که یک فرد می‌تواند بعد از یک دم عادی، با یک دم عمیق وارد ریه‌ها نماید و ریه‌ها را تا حداکثر مقدار خود متسع کند (حدود ۳۵۰۰ میلی لیتر).
ظرفیت باقی مانده عملی (FRC) Functional Residual Capacity: مقدار هوایی است که در پایان یک بازدم عادی در ریه‌ها باقی می‌ماند (حدود ۲۳۰۰ میلی لیتر).
ظرفیت حیاتی (VC) Vital Capacity: مقدار هوایی است که فرد می‌تواند پس از یک دم عمیق با یک بازدم قوی آن را از ریه‌ها خارج کند (حدود ۴۶۰۰ میلی لیتر).
ظرفیت کلی ریه (TLC) Total Lung Capapcity: حداکثر هوایی است که بعد از یک دم کاملا عمیق در ریه‌ها جمع می‌شود (حدود ۵۸۰۰ میلی لیتر)
(FEV1) Expiratory Volume in First Second Forced: مقدار گازی است که طی اولین ثانیه بازدم فعال و پر فشار که از TLC شروع می‌شود، از ریه‌ها خارج می‌گردد که یکی از شاخص‌های اندازه‌گیری‌های عملکرد تنفسی است (۷۵ تا ۸۰ درصد ظرفیت حیاتی).
این حجم‌ها و ظرفیت‌های ریوی معرفی شده ویژگی‌هایی را نمایان می‌کنند که فرد بررسی کننده را قادر می‌سازند تا وضعیت دستگاه ریوی را بررسی کند. با استفاده از این اطلاعات پزشک قادر خواهد بود وضعیت فیزیولوژیکی سیستم تنفسی بیمار را رصد کند و تعیین کند وضعیت پیش آمده برای بیمار به علت جریان هوایی ناکافی (مثلا وقتی که مسیر عبور هوا از نظر فیزیکی با مخاط یا ترشحات درون نای بسته شده‌اند)، مبادله گاز ناکافی (مثلا وقتی که آلوئولها دچار مشکلی مانند بیماری آمفیزم می‌شوند) است یا خون به قدر کافی نمی‌رسد.
منابع:
- تهویه مکانیکی و دستگاه بیهوشی
- ترجمه و گردآوری عبدالله رستمی کارشناس بیهوشی دانشگاه علوم پزشکی شیراز
