خواب و پیری (دکتر محمد اربابی)

تولید محتوای آرکاوب 1201 بازدید 21 / 09 / 1398 آموزش, اختلالات خواب, اختلالات خواب و روش های تشخیص درمان, کتاب, مقالات

خواب و پیری

دکتر محمد اربابی متخصص روان پزشکی (استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران)

خلاصه متن سخنرانی دکتر محمد اربابی در اولین سمینار آموزشی اختلالات و روشهای تشخیص و درمان در مورد خواب و پیری

خواب در سنین بالا:

الگوی خواب در طی بزرگسالی به طور مستمر و مداوم تغییر می کند. به عنوان مثال افزایش میزان خواب مرحله ۱و کاهش میزان خواب مراحل ۳و۴ شاخص خواب پیری است. ممکن است این تغییرات درمردان بیشتر باشد. با افزایش سن و پیرشدن درصد زمان خواب REM مقدار کمی (۲-۳ درصد) کاهش می یابد و مفید و موثر بودن خواب با افزایش سن کاهش می یابد ٬ به طوری که خواب موثر از ۸۶ درصد در ۴۵ سالگی به ۷۹ درصد در ۷۰ سالگی میرسد.

بیدار شدن های کوتاه در افراد مسن شایع است و به میزان ۱۵ بار در ساعت در افراد بدون اختلالات تنفسی ٬ خواب تا بیش از دو برابر این دفعات در افراد دچار اختلالات تنفسی خواب دیده می شود.

تغییرات نوروهورمونی در ساختار خواب٬ شامل کاهش هورومون رشد(مرتبط باکاهش خواب مراحل ۳و۴) ٬ بالارفتن میزان کورتیزول شب (مرتبط با کاهش خواب REM) ٬ و افزایش اینترلوکین -۶ (مرتبط با افزایش زمان بیداری بعد ازشروع خواب) دیده میشود. ناتوانی در تطابق تغییرات ریتم خواب ٬ چرت زدن روزانه٬ زود خوابیدن در شب ها و زود بیدار شدن در صبح ها از تغییرات سیکل خواب است. چرت زدن ناشی از عوامل متعدد همانند بیماری آشکار یا پنهان ٬ یا کاهش عملکرد در هموستاز خواب است.

بی خوابی در افراد بالای ۶۵ سال شایع است. یک سوم این افراد از اشکال در تداوم خواب شاکی هستند و نیمی از آنان شکایت از طولانی شدن زمان به خواب رفتن (زمان نهفته خواب ) دارند.

زنان مسن بیش از مردان مسن از مشکلات خواب شاکی هستند وداروهای خواب آور بیشتری استفاده می کنند. وجود بیمارهای طبی و روان پزشکی نقش مهمی در خواب ِ مختل افراد مسن دارد.

بیماری های طبی فراوانی در افراد مسن وجود دارد که سبب اختلالات خواب می شود و از آن میان میتوان به دردهای مزمن مانند آرتریت ٬ شکستگی هیپ ٬فیبرومیالژی ٬ سردرد و کمردرد؛ بیماری های قلبی عروقی مانند افزایش فشارخون٬ انفارکتوس قلبی ٬ نارسایی احتقانی قلب و درد قفسه سینه اختلالات تنفسی مثل آسم و برونشیت و بیماری های سیستمیک دیگر مانند دیابت ٬ریفلاکس و زخم دوازدهه اشاره کرد.

علاوه بر آن ٬ محدودیت در تحرک ٬ نقایص بینایی ٬ نداشتن ورزش روزانه و مصرف الکل و سیگار همه منجر به کاهش کیفیت خواب میشوند. بیدار شدن در شب نیز موجب اختلال خواب می شود و برخی شواهد نشان می دهند که یایسگی در زنان باعث کاهش کیفیت خواب خواهد شد.

نقش عوامل روانی

نقش عوامل روانی در خواب سالمندان مهم است. از دست دادن همسر، وضعیت دشواری است که در بسیاری از افراد مسن میتواند با ایجاد افسردگی، سبب اختلال خواب شود.عواملی همچون بازنشستگی و ترس از مرگ حین خواب میتوانند خواب را در افراد مسن مختل کنند.اختلالات تنفسی خواب در سنین بالا شایع است.

۴۴درصد افراد بالای ۶۵ سال، شاخص آپنه ی بالاتر از ۲۰ باردر ساعت دارند.برخی شواهد نشان میدهند که اختلالات تنفسی خواب وضعیت وابسته به سن هستند و اهمیت بالینی آن از آنچه در سنین میان سالی دیده میشود متفاوت است.