
چطور اکسيژن داده میشود؟
يکی از اصول اساسی در تجويز هر دارو، تنظيم دوز آن است. غلظت اکسيژن در هواي اتاق 21% است. برای رساندن اکسيژن اضافی (22 %تا 100%) شما بايد:
- اکسيژن 100% را با هوا برای تهيه غلظت مورد نياز بين 22 تا 100 درصد مخلوط کنيد. غلظت اکسيژن خروجی از يک کپسول یا منبع اکسیژن مرکزی 100% است. تنها راه کاهش دادن غلظت اکسيژن، مخلوط کردن اکسيژن با هوا است. جريان هوای فشرده از خروجی ديواری، مخزن هوای فشرده يا کمپرسور هوای الکتريکي به دست میآيد. ميزان جريان مساوی از اکسيژن و هوا منجر به غلظت تقريبی 61%اکسيژن (61%=FiO2)میشود. يک مخلوط کننده هوا-اکسيژن، مخلوط شدن اکسيژن و هوای فشرده را خودبخود تنظيم میکند (شکل 3-1).
- جز در مواردی که از جریان کمتر از min/L 2-1 استفاده میکنید، مخلوط اکسيژن و هوا را با کمک گرمکننده و مرطوبکنندهای که سيم گرمکننده دارد (humidifier wire-Heated) گرم و مرطوب کنيد. بسته به آنکه مخلوط اکسيژن و هوا از راه بینی داده میشود یا از لوله تراشه، دما و رطوبت گرمکننده و مرطوبکننده را تنظیم کنید. به این منظور دستگاههای گرمکننده و مرطوبکننده دارای دو مود تهاجمی (با لوله تراشه) و غیرتهاجمی (بدون لوله تراشه مثال با پرونگ بینی) هستند. در مود غیرتهاجمی، حداقل دمای گازها در مدخل بینی باید C °33 باشد. بینی و سایر قسمتهای راههای هوایی فوقانی بقیه وظیفه گرم و مرطوب کردن گازها را ایفا خواهند کرد. اگر راههای هوایی فوقانی در گرم کردن گازها نقش ندارند (مانند نوزاد با لوله تراشه) بهتر است گازها به درجه حرارت 37 C° و رطوبت نسبی 70% تا 100% رسانده شوند که میزان دما و رطوبت معمول گازها در آلوئولها میباشد.
انواع مرطوب کنندهها عبارتند از: مرطوب کننده بدون گرم کننده حبابی و گرم و مرطوب کننده ها
- مرطوب کننده بدون گرم کننده حبابی ارزانترین روش مرطوب کردن اکسيژن است که مقداری بخار آب به اکسيژن اضافه میشود و در اغلب بخشها مورد استفاده است. اگر در محیط گرمی از این روش استفاده شود و جریان گاز کمتر از min/L 1 باشد، اثر آن بد نیست. مشکل اصلی استفاده از این روش سرد بودن اکسيژن رسیده شده به نوزاد و افزایش احتمال عفونتهای تنفسی با انتقال آئروسلهای موجود در آب است. برای کاهش این مشکل باید از آب مقطر استریل در محفظه مرطوب کننده استفاده نمود و در فواصل مشخص، آب محفظه تخلیه و محفظه کامال تمیز و استریل شود.
- گرم و مرطوب کنندهها دارای یک محفظه هستند که با آب مقطر استریل پر و توسط سیم گرمکننده و حسگری که داخل لولههای انتقال بخار جاگذاری شده دما و رطوبت گازهای داده شده مرتب کنترل و تنظیم میشود. از آنجا که در این روش مرطوب سازی با کمک تبخیر صورت میگیرد، در دمای بدن تقریبا 100% بخار آب ایجاد میشود و امکان باقی ماندن قطرات آب و در نتیجه انتقال عفونت (حداقل به شکل نظری) وجود ندارد. برخی انواع جدیدتر را میتوان به روش خودکار (filler Auto) پر کرد که نیاز به باز کردن محفظه و پر کردن دوباره نداشته بلکه با کمک یک ست لوله که به بطری آب مقطر استریل وصل میشود، محفظه مرتب پر آب میشود.
3 . چگونه کسر اکسیژن دمی را تعیین کنیم؟
- ميزان اکسيژن موجود در هوا با اندازهگيری فشار نسبی يا غلظت آن تعیين میگردد.
• فشار نسبی اکسيژن بر اساس کيلو پاسکال (kPa) يا ميلیمتر جيوه (mmHg)محاسبه میشود.
• غلظت اکسيژن به شکل درصد (مثلا 40%) يا کسر (مثلا 0/40) بيان میگردد. غلظت اکسيژن در هوای اتاق، کسر اکسيژن هوای دمی (FiO2=Fraction of Inspired Oxygen) خوانده میشود و معموال 21% است. - اندازهگيری ميزان اکسيژن موجود در هوای اطراف نوزاد با کمک دستگاه آناليزر اکسيژن صورت میگيرد که دارای یک حسگر گالوانیک یا تلدین با نیمه عمر طولانی است.(شکل 3-2). پیش از استفاده از دستگاه بهتر است در هوای اتاق کالیبره شود (نشان دهنده 21% اکسیژن باشد) و سپس در زیر هود یا داخل انکوباتور بگذارید. معموال زمان پاسخدهی آن سریع است. گرچه در همه موارد تجویز اکسيژن استفاده از آنالیزر اکسيژن ضروری است، اما هدف نهایی عدد FiO2 نبوده، بلکه پاسخ نوزاد به درمان با کنترل اشباع اکسيژن خون شریانی با پالس اکسیمتری میباشد.
به طور مرتب FiO2 را در كنار راههای هوايی نوزاد با كمك آنالیزر اکسيژن اندازهگيری و در پرونده نوزاد ثبت کنيد. اگر ميزان نياز نوزاد به اکسيژن بيش از 20% افزايش يابد،نياز به بررسي دوباره نوزاد وجود دارد.
4 . چگونه ميزان اکسيژن موجود در خون تعيين میشود؟
- تخمين بالينی مقدار اکسيژن خون بر اساس رنگ نوزاد است. در نوزاد مبتلا به سيانوز مرکزی هموگلوبین غیر وابسته به اکسیژن بیش از dL/gr 5 و علامت کم بودن اکسيژن موجود در خون است. اين تخمين بالينی اغلب دقيق نیست و بايد توسط ساير روشها تاييد گردد.
- در آزمايشگاه تعيين دقيق فشار نسبی اکسيژن با کمک دستگاه Blood Gas Analyzer بر روی يک نمونه خون شريانی انجام میگيرد که غلظت اکسيژن، دي اکسيد کربن و pH و … تعيين میشود. تعيين فشار نسبی اکسيژن در خون وريدی يا مویرگی درست نبوده نشان دهنده ميزان اکسيژنی که به بافتهای بدن میرسد نيست. بنابراین حین تجویز اکسیژن، غلظت اکسيژن را در خون شريانی نوزاد به شكل متناوب با ارزيابی گازهای خونی (ABG) اندازهگيری PaO2 نوزاد mmHg 70-50 حفظ شود.
- بر بالين نوزاد تعيين اشباع اکسیژن خون شريانی (SpaO2) با دستگاه Saturation Monitor یا پالساکسیمتر که به دست يا پای نوزاد متصل شده صورت میگيرد. ارزیابی وضعیت اکسیژن رسانی با کمک پالس اکسیمتر آسان بوده، بر بالین نوزاد انجام میشود، غیر تهاجمی است و سبب سوختگی پوست نمیشود. در شرایطی که فشار نبض ضعیف باشد، پالس اکسیمتر قادر به نشان دادن SpaO2 نخواهد بود. همچنین حرکات زیاد نوزاد و وجود نور زیاد در محیط اطراف (فتوتراپی)، سبب کم شدن دقت آن میگردد. با توجه به شکل منحنی انفکاک اکسيژن، در اشباع اکسیژن بیش از 95% تعیین میزان اکسيژن خون شریانی درست نبوده ممکن است PaO2 همزمان mmHg 100 یا mmHg 200 یا حتی بالاتر باشد. بنابراین در شرایط هیپراکسی دقیق نیست.
پروب پالس اکسیمتر را در نوزادان بسیار کم وزن هر 4 تا 6 ساعت جابجا کنید. هر وقت نمونه خون شریانی گرفته شد، مقادیر PaO2 آن نمونه با SpaO2 همزمان مقایسه شوند تا در هر نوزاد تخمینی از ارتباط این دو نمونه داشته باشیم. - هنوز محدوده قابل قبول SpaO2 قطعی نیست اما با توجه به شواهد موجود و تا بیشتر شدن شواهد قطعی، بهتر است SpaO2 در محدوده 95-90% حفظ شود (12) و تا حد امکان نوسانات در نوزاد کمتر باشد.
5 . چگونه اشباع اکسی هموگلوبين با فشار اکسیژن خون شریانی (PaO2) تطبيق داده میشود؟
درصد اشباع اکسيژن اندازهگيری شده با يک پالس اکسيمتر (SpaO2) براي تعيين مقادير کم اکسيژن خون ارزشمندتر است. هنگامي که PaO2 بالا باشد درصد اشباع معيار حساسی نيست. ارتباط تقريبی PaO2 و درصد اشباع اکسيژن، در جدول 3-1 مشاهده میگردد.
- تنظيم کسر اکسيژن دمی بر اساس نیاز نوزاد:
اگر PaO2 کمتر از mmHg 45 باشد يا اگر پالس اکسيمتر درصد اشباع را به صورت پیوسته يا متناوب زير 88% نشان دهد، FiO2 بايد بلافاصله افزايش يابد. اگر PaO2 بالاتر از mmHg 75 باشد يا اگر پالس اکسيمتر پیوسته درصد اشباع را بالاتر از 95% نشان دهد، FiO2 بايد آهسته و با کنترل پالس اکسيمتری پايين آورده شود. اگر تغييرات در اکسيژنرسانی در طول اقداماتی نظير ساکشن راه هوايی نوزاد يا نمونهگيری خون رخ دهد بايد:
• تا رسيدن اشباع اکسيژن به 88 تا 94% اقدام را متوقف کنيد
• 2 FiO را تا رسیدن اشباع اکسیژن به 88 تا 94% افزايش دهيد. به ياد داشته باشيد که FiO2 را پس از اتمام اقدام درمانی تعديل کنيد.
6 . در طی روند تجويز اکسيژن ميزان آن بايد ثبت گردد.
منبع: فصل سوم کتاب درسنامه مراقبت تنفسی نوزادان (نویسندگان: دکتر پریسا محققی با همکاری پزشکان و پرستاران نوزادان)
مشاوره تخصصی رایگان : اگر چنانچه در زمینه خرید دستگاه های کمک تنفسی نیاز به مشاوره تخصصی و راهنمایی رایگان دارید، لطفا از طریق راه های ارتباطی زیر با ما در تماس باشید.
دفتر فروش:04133379934 تلفن تماس:09143137771 واتساپ: 09143137771

نیاز به مشاوره رایگان دارید؟
شرکت بنیان طب جراح ارائه دهنده انواع دستگاه های کمک تنفسی ایرانی و خارجی میباشد. چنانچه در مورد خرید دستگاه های کمک تنفسی نیاز به مشاوره تخصصی و راهنمایی رایگان دارید.
شماره تماس خود را برای ما ارسال بفرمایید تا همکارانمان در اسرع وقت با شما تماس بگیرند.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.